by Suryaa Desk | Sat, Dec 20, 2025, 01:35 PM

భారతదేశంలో టోటల్ ఫెర్టిలిటీ రేటు (TFR) అనేది ఒక మహిళ తన జీవితకాలంలో సగటున ఎంతమంది పిల్లలకు జన్మనిస్తుందనే సూచిక. కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇటీవల విడుదల చేసిన డేటా ప్రకారం, దేశంలో అతి తక్కువ ఫెర్టిలిటీ రేటు సిక్కిం రాష్ట్రంలో నమోదైంది. సిక్కిం‌లో TFR కేవలం 1.1గా ఉండగా, ఇది దేశంలోనే అత్యల్పం. మరోవైపు, బిహార్ రాష్ట్రం అత్యధిక ఫెర్టిలిటీ రేటుతో 3.0గా నిలిచింది. ఈ వ్యత్యాసం దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల మధ్య జనాభా నియంత్రణలో ఉన్న తేడాలను స్పష్టంగా చూపిస్తోంది.
దేశవ్యాప్తంగా టోటల్ ఫెర్టిలిటీ రేటు సగటు 2.0గా ఉంది. ఇది రిప్లేస్‌మెంట్ లెవల్ (2.1) కంటే తక్కువగా ఉండటం ద్వారా జనాభా స్థిరీకరణ దిశగా దేశం పురోగమిస్తోందని తెలుస్తోంది. అయితే, ఉత్తర భారత రాష్ట్రాలతో పోలిస్తే దక్షిణ భారత రాష్ట్రాలు ఈ అంశంలో చాలా ముందున్నాయి. విద్య, ఆరోగ్య సౌకర్యాలు, మహిళల సాధికారత వంటి అంశాలు దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో ఫెర్టిలిటీ రేటును తగ్గించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. ఉత్తరాది రాష్ట్రాల్లో ఇంకా సవాళ్లు ఎక్కువగానే ఉన్నాయి.
తెలంగాణ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల విషయానికొస్తే, ఇక్కడ ఫెర్టిలిటీ రేటు జాతీయ సగటు కంటే తక్కువగా నమోదైంది. తెలంగాణలో TFR 1.8 కాగా, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 1.7గా ఉంది. ఇది ఒక మహిళ తన జీవితకాలంలో సగటున ఇద్దరు పిల్లల కంటే తక్కువ మందికే జన్మనిస్తోందని సూచిస్తోంది. ఈ రెండు రాష్ట్రాలు దక్షిణాది ట్రెండ్‌ను అనుసరిస్తూ జనాభా నియంత్రణలో మంచి ప్రదర్శన కనబరుస్తున్నాయి. మహిళల విద్యాభ్యాసం, కుటుంబ నియంత్రణ కార్యక్రమాలు ఇందుకు ప్రధాన కారణాలు.
మొత్తంగా చూస్తే, భారతదేశంలో ఫెర్టిలిటీ రేటు తగ్గుదల సానుకూల పరిణామమే అయినప్పటికీ, ప్రాంతీయ అసమానతలు ఇంకా కొనసాగుతున్నాయి. సిక్కిం వంటి రాష్ట్రాలు అతి తక్కువ రేటుతో ముందుండగా, బిహార్ వంటివి అధిక రేటుతో వెనుకబడి ఉన్నాయి. కేంద్రం ఈ అంశంపై దృష్టి పెట్టి, అధిక రేటు ఉన్న రాష్ట్రాల్లో కుటుంబ నియంత్రణ కార్యక్రమాలను మరింత బలోపేతం చేయాల్సి ఉంది. ఇది దేశ జనాభాను సమతూకంగా నిర్వహించడానికి సహాయపడుతుంది.