అంతరిక్ష సహకారంపై చైనా, రష్యా మధ్య అవగాహన,,,లూనా దిగిన ప్రదేశంలో అంతరిక్ష కేంద్ర నిర్మాణానికి ప్లాన్

లూనా-25 ప్రయోగాన్ని విజయవంతం చేసి ఉక్రెయిన్ యుద్ధ ఆంక్షల చట్రం నుంచి బయటపడాలన్న రష్యా ఆశలకు గండిపడింది. చంద్రుడిపై అధ్యయనానికి రష్యా చేపట్టిన లునా-25 వైఫల్యం కేవలం రష్యా అధ్యక్షుడు వ్లాదిమిర్ పుతిన్‌కు మాత్రమే చైనా అధినేత జి జిన్‌పింగ్‌కు కూడా ఇబ్బందికరంగా మారింది. అమెరికా, దాని మిత్ర దేశాలను సవాల్ చేయడానికి రష్యా, చైనాలు సంయుక్తంగా అంతరిక్ష కేంద్ర నిర్మాణం చేపట్టాలని రెండేళ్ల కిందట నిర్ణయించాయి. కానీ, లూనా వైఫల్యం ఈ రెండు దేశాల అంతరిక్ష సంబంధాలను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేస్తుందని నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.

ల్యాండింగ్ కోసం ఇప్పటి వరకూ ఏ దేశం వెళ్లని దక్షిణ ధ్రువాన్ని రష్యా ఎంపిక చేసుకుంది. లూనా-25 దిగిన ప్రదేశంలోనే చైనా, రష్యాలు ఈ అంతరిక్ష కేంద్రం నిర్మించాలని భావించినట్టు తెలుస్తోంది. వోస్టోచ్నీ కాస్మోడ్రోమ్‌లో లూనా-25 ప్రయోగానికి చైనా ప్రతినిధి బృందం హాజరైనట్టు డ్రాగన్ మీడియాలో ఆగస్టు ప్రారంభంలో నివేదించింది. చైనా అంతరిక్ష ప్రాజెక్ట్ చీఫ్ డిజైనర్ వు యాన్హువా నేతృత్వంలోని ప్రతినిధి బృందం ఇరు దేశాల అంతరిక్ష కార్యక్రమాల మధ్య లోతైన సహకారంపై ఈ సందర్భంగా చర్చించినట్టు పేర్కొంది. కానీ, వారి అంచనాలు తల్లకిందులైన మిషన్ విఫలమైంది.

లూనా-25 వైఫల్యాన్ని చైనా అధికారిక మీడియా జిన్హువా తీవ్రతను తగ్గిస్తూ క్లుప్తంగా ఐదు వాక్యాలతోనే ముగించింది. ‘లూనా-25 వైఫల్యం రష్యా ఆశయాలను దెబ్బతీస్తుందని భావిస్తున్నారు.. పాశ్చాత్య దేశాలు రష్యాను తక్కువ అంచనా వేస్తే అంతకంటే మూర్ఖత్వం ఉండదు’ అని పేర్కొంది. ప్రయోగం విఫలం కావడంపై రష్యాకు చెందిన అంతరిక్ష విశ్లేషకుడు అలెగ్జాండర్ జెలెజ్న్యాకోవ్ ‘మేము మళ్లీ ప్రతిదీ నేర్చుకోవాలి’ అని వ్యాఖ్యానించారు.

‘చంద్రునిపైకి ఎలా వెళ్లాలి.. దాని ఉపరితలంపై ఆటంకం లేకుంగా ఎలా దిగాలో ముందు నేర్చుకోవాలి.. ఆ తర్వాత మాత్రమే చైనాతో లేదా ఇతర దేశాలతో గొప్ప ప్రణాళికల అమలుపై ముందుకు సాగాలి’ అని అన్నారు. అంతరిక్ష భాగస్వామిగా తెరవెనుక రష్యా పరిమిత విలువను కలిగి ఉందని చైనా ఇప్పటికే గుర్తిస్తోందని పావెల్ లుజిన్ అనే నిపుణుడు పేర్కొన్నారు. ‘రష్యాతో సహకారానికి చైనా ఆసక్తి చూపడం లేదు, ఎందుకంటే రష్యా చైనాకు ఏమీ అందించదు’ అని ఆయన చెప్పారు.

చంద్రుడి ఉపరితలంలో దక్షిణ ధ్రువంపై సంయుక్త అంతరిక్ష కేంద్రం ఏర్పాటుకు కృషి చేస్తున్నందున వనరులను మరింత సమర్ధవంతంగా ఉపయోగించుకుని, చైనాతో కలిసి సాగాలని రష్యా భావించినా అది ఇకపై అసాధ్యమని లుజిన్ చెప్పారు. రష్యా వ్యోమనౌక వైఫల్యంతో చైనాకు ప్రత్యర్థి అయిన భారత్‌కు ఓ సువర్ణకాశం లభించినట్టయ్యింది. ఇస్రో చేపట్టిన చంద్రయాన్-3 బుధవారం చంద్రుడి దక్షిణ ధ్రువంపై ల్యాండింగ్ కానుంది.

అయితే, అంతరిక్షంలో రష్యాతో అన్ని రకాల సహకారాలను చైనా వదులుకోబోదని, అంతరిక్ష ఆధారిత క్షిపణి హెచ్చరిక వ్యవస్థలను అభివృద్ధి చేయడంలో మాస్కో సహాయం చేయగలదని లండన్‌లోని కింగ్స్ కాలేజీలో డిఫెన్స్ స్టడీస్ డిపార్ట్‌మెంట్ లెక్చరర్ మార్క్ హిల్బోర్న్ అన్నారు. కానీ ఉక్రెయిన్‌ విషయంలో అంతర్జాతీయ వ్యతిరేకత, లూనా-25 వైఫల్యం వల్ల పాక్షికంగా రష్యాతో చైనా తన సహకారాన్ని కొంతవరకు తగ్గించవచ్చని ఆయన అన్నారు.