పొరుగు దేశాల అణు విస్తరణ.. భారత్‌కు కొత్త సవాల్!

చైనా, పాకిస్థాన్‌లు రహస్యంగా అణ్వాయుధ పరీక్షలు చేస్తున్నాయన్న ట్రంప్ వ్యాఖ్యలు కేవలం ప్రకంపనలు సృష్టించడమే కాక, ప్రాంతీయ అణు సమీకరణల్లో (Nuclear Dynamics) నెలకొన్న అసమతుల్యతను స్పష్టం చేశాయి. 2025 నాటికి భారత్ వద్ద 180 అణు వార్‌హెడ్‌లు ఉండే అవకాశం ఉందని అంచనా వేస్తుండగా, చైనా వద్ద అప్పటికే 600 ఉండగా, పాకిస్థాన్ వద్ద 170 వరకు ఉన్నాయి. అయితే, చైనా తన అణు నిల్వలను త్వరలో 1,000కి, పాకిస్థాన్ 200కి పెంచుకోవాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నట్లు నివేదికలు చెబుతున్నాయి. ఈ వేగవంతమైన విస్తరణ, భారత్ భద్రతా ప్రయోజనాలకు గంభీరమైన సవాలుగా నిలుస్తోంది.
1998లో పోఖ్రాన్-II అణు పరీక్షల తర్వాత, భారత్ ఏకపక్షంగా అణు పరీక్షల మొరటోరియం (Moratorium) ప్రకటించింది. అయితే, పొరుగు దేశాలు తమ అణు సామర్థ్యాన్ని విస్తరించుకుంటున్న నేపథ్యంలో, భారత్ కూడా తన అణు పరీక్షలను తిరిగి ప్రారంభించాలనే వాదన బలంగా వినిపిస్తోంది. పరీక్షలు లేకుండా వార్‌హెడ్‌ల విశ్వసనీయత, అధునాతన ఆయుధాల అభివృద్ధి సాధ్యం కాదనేది ఈ వాదన వెనుక ఉన్న ప్రధాన అభిప్రాయం. పెరుగుతున్న ముప్పుకు దీటుగా నిలవాలంటే, భారత్ తన "కనీస విశ్వసనీయ నిరోధక శక్తి" (Minimum Credible Deterrence) సిద్ధాంతాన్ని పునఃసమీక్షించుకోవాలని రక్షణ విశ్లేషకులు సూచిస్తున్నారు.
భారతదేశం ఎప్పుడూ తన అణు విధానాన్ని 'ముందుగా ఉపయోగించకపోవడం' (No First Use) మరియు 'కనీస విశ్వసనీయ నిరోధక శక్తి'పై ఆధారపడింది. అయితే, చైనా, పాకిస్థాన్‌ల వద్ద పెరుగుతున్న అణ్వాయుధాల సంఖ్య, వాటి సాంకేతిక అభివృద్ధి.. ఈ నిరోధక శక్తి సామర్థ్యాన్ని ప్రశ్నార్థకం చేస్తున్నాయి. యుద్ధ భయాన్ని నివారించాలంటే, శత్రుదేశాలు తమకు గణనీయమైన నష్టాన్ని కలిగిస్తాయనే నమ్మకాన్ని భారత్ పెంపొందించుకోవాలి. ఈ నేపథ్యంలో, తన అణు సామర్థ్యాల ఆధునికీకరణ, పరీక్షలను తిరిగి ప్రారంభించడం లేదా అధునాతన క్షిపణి వ్యవస్థల (ఉదా: అగ్ని సిరీస్, MIRV సామర్థ్యం) ద్వారా ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలను అన్వేషించడం భారత్‌కు తప్పనిసరిగా మారింది.
అణు పరీక్షలను తిరిగి ప్రారంభించాలనే ఏ నిర్ణయమైనా అంతర్జాతీయంగా తీవ్ర పరిణామాలకు దారి తీస్తుంది. ఇది 'సమగ్ర అణు పరీక్షల నిషేధ ఒప్పందం (CTBT)'పై ప్రభావం చూపడమే కాక, ప్రపంచ అణు నిరాయుధీకరణ ప్రయత్నాలకు విఘాతం కలిగిస్తుంది. అయినప్పటికీ, ప్రాంతీయ అణు ఆయుధాల పోటీ అదుపు తప్పక ముందే, భారత్ తన వ్యూహాత్మక ప్రణాళికను స్పష్టం చేయాల్సి ఉంది. దేశ భద్రత దృష్ట్యా, అణు పరీక్షల పునఃప్రారంభం లేదా సాంకేతిక మెరుగుదలపై మరింత స్పష్టమైన జాతీయ చర్చ జరగాల్సిన సమయం ఆసన్నమైంది.