ఎవరూ ఊహించని విధంగా ఇలా.. గ్రామస్తులంతా అక్కడికే

తెలంగాణ చరిత్రలో కాకతీయుల ప్రాధాన్యత ప్రత్యేకంగా చెప్పనవసరం లేదు. వారి శాసనాలు కేవలం వరంగల్ జిల్లాలోనే కాకుండా.. ఖమ్మం వంటి ఇతర ప్రాంతాల్లోనూ లభ్యమయ్యాయి. ఈ ఆధారాలు కాకతీయ సామ్రాజ్యం తెలంగాణ అంతటా విస్తరించిందని స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ముఖ్యంగా.. ఖమ్మం జిల్లా నేలకొండపల్లి ప్రాంతం కాకతీయుల పాలనకు సంబంధించిన అనేక శాసనాలకు నిలయంగా ఉంది. ఈ ప్రాంతంలో ఇప్పటికే పలు పురావస్తు ఆధారాలు బయల్పడ్డాయి. తాజాగా.. నేలకొండపల్లి సమీపంలోని అనాసాగరంలో మరో కొత్త కాకతీయ శాసనం వెలుగులోకి వచ్చింది. ఇది ఈ ప్రాంత చారిత్రక ప్రాధాన్యతను మరింత పెంచింది.

ఖమ్మం జిల్లా.. నేలకొండపల్లి మండలంలోని అనాసాగరంలో, పాతబొడ్రాయి ఏరియాలోని రావిచెట్టు సెంటర్‌లో కాకతీయ కాలం నాటి శాసనం కనుగొనబడింది. ఇది నేలకొండపల్లి చరిత్రకు ఒక అద్భుతమైన కలికితురాయిగా నిలుస్తోంది. నాలుగు అడుగుల పొడవు, అడుగు మందంతో ఉన్న నాలుగు ముఖాల నల్లరాతి బండపై ఈ శాసనం చెక్కబడింది. ఒకవైపున 19 పంక్తుల్లో, తెలుగు లిపిలో, తెలుగు భాషలో చెక్కబడిన ఈ అరుదైన శాసనాన్ని కొత్త తెలంగాణ చరిత్ర బృందం కో-కన్వీనర్ కట్టా శ్రీనివాస్ గుర్తించి చదివారు.

శాసనంపై శివలింగం.. దానికి ఇరువైపులా సూర్యచంద్రుల చిహ్నాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి. ఇది ఆనాటి మతపరమైన ఆచారాలు, ఖగోళ విశ్వాసాలను తెలియజేస్తుంది. ఈ శాసనం కాకతీయ గణపతిదేవుని కాలం నాటి రేచర్ల రెడ్డిరాజుల దానశాసనంగా గుర్తించబడింది. దేవాలయాలు కాలగమనంలో కనుమరుగు అయినా.. ఈ దానశాసనం మాత్రం చెక్కుచెదరక మిగిలింది. ఇది అనాసాగరం గ్రామంతో పాటు, చుట్టుపక్కల ప్రాంతాల్లో కాకతీయుల పరిపాలన, వారి దానధర్మాలు, ఆనాటి సామాజిక-ఆర్థిక పరిస్థితులపై మరింత లోతైన అవగాహనను అందిస్తుంది.

నేలకొండపల్లి చరిత్ర పూర్వం నుండి ఎంతో ప్రాధాన్యత కలిగి ఉంది. ఇక్కడ బౌద్ధ మత అవశేషాలు, శాతవాహనుల కాలం నాటి నిర్మాణాలు, పలు దేవాలయాల శిథిలాలు లభ్యం అయ్యాయి. కాకతీయుల కాలానికి చెందిన అనేక శాసనాలు కూడా ఇక్కడ బయల్పడ్డాయి. ఈ ప్రాంతం ఒకప్పుడు ప్రముఖ వాణిజ్య కేంద్రంగా, మతపరమైన కూడలిగా విలసిల్లింది. గతంలో లభ్యమైన శాసనాలు కాకతీయుల పాలనా విధానాలు.. పరిపాలనలో నేలకొండపల్లి ప్రాధాన్యత.. ఆనాటి సామాజిక జీవనంపై విలువైన సమాచారాన్ని అందించాయి. కొత్తగా దొరికిన ఈ శాసనం.. ఆనాటి రాజులు ప్రజల శ్రేయస్సు కోసం చేసిన దానధర్మాలను, ముఖ్యంగా దేవాలయాలకు, భూములకు సంబంధించిన వివరాలను వెల్లడించే అవకాశం ఉంది.

ఈ ఆవిష్కరణ పట్ల స్థానిక గ్రామ పెద్దలు, గ్రామస్తులు ఎంతో సంతోషాన్ని వ్యక్తం చేశారు. వందలాది ఏళ్ల నుంచి తమ గ్రామం ఉనికిలో ఉన్నదని, ఈ శాసనం తమ గ్రామం ప్రాచీనతకు నిదర్శనమని వారు తెలిపారు. ఈ శాసనాన్ని చూడటానికి స్థానికులతో పాటు, చరిత్ర పరిశోధకులు, పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు కూడా ఆసక్తి కనబరుస్తున్నారు. ఇలాంటి శాసనాలు చరిత్రకు నిశ్శబ్ద సాక్ష్యాలుగా నిలుస్తాయి, గత వైభవాన్ని నేటి తరానికి పరిచయం చేస్తాయి. పురావస్తు శాఖ ఈ శాసనాన్ని పరిరక్షించి, మరింత పరిశోధన జరపడం ద్వారా తెలంగాణ చరిత్రకు మరిన్ని విలువైన విషయాలు వెలుగులోకి వస్తాయి.