పాకిస్థాన్ డ్రోన్ల చొరబాట్లను సమర్థవంతంగా తిప్పికొడుతున్న భారత్

పశ్చిమ సరిహద్దుల వెంబడి పాకిస్థాన్ తరచూ ప్రయోగిస్తున్న డ్రోన్ల చొరబాట్లకు భారత రక్షణ పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి సంస్థ  శాస్త్రవేత్తలు అభివృద్ధి చేసిన 'డ్రోన్-డిటెక్ట్, డెటర్ అండ్ డిస్ట్రాయ్'  వ్యవస్థ సమర్థవంతంగా అడ్డుకట్ట వేస్తోంది. ఇజ్రాయెల్ తన సరిహద్దుల్లో హమాస్, హౌతీల రాకెట్ దాడులను నిరోధించడానికి వినియోగిస్తున్న ప్రఖ్యాత 'ఐరన్ డోమ్' వ్యవస్థకు ఇది దీటుగా నిలుస్తోంది. ఈ అదృశ్య కవచం, పాకిస్థాన్ వినియోగిస్తున్న టర్కిష్ డ్రోన్లతో సహా అనేక వైమానిక చొరబాట్లను విజయవంతంగా నిర్వీర్యం చేస్తోంది.అభివృద్ధి చేసే క్రమంలో, డీఆర్‌డీఓ వివిధ రంగాలలో నైపుణ్యం కలిగిన కనీసం నాలుగు ప్రయోగశాలలను ఏకతాటిపైకి తెచ్చింది. మానవ రహిత వైమానిక వాహనాలను  గుర్తించడం, వర్గీకరించడం మరియు నిర్వీర్యం చేయడం కోసం బహుళ-సెన్సార్ల పరిష్కారాన్ని రూపొందించడమే లక్ష్యంగా ఈ ప్రయత్నం సాగింది. ఫలితంగా, డ్రోన్ ముప్పులను ఎదుర్కోవడానికి డీఆర్‌డీఓ యొక్క స్వదేశీ పరిష్కారమైన D4 వ్యవస్థ రూపుదిద్దుకుంది. దీనిని ఇప్పటికే త్రివిధ దళాలలో విజయవంతంగా ప్రవేశపెట్టారు.శత్రువును లక్ష్యంగా చేసుకోవడానికి మరియు వారి రాడార్, వాయు రక్షణ సామర్థ్యాలను అంచనా వేయడానికి డ్రోన్లు తక్కువ ఖర్చుతో కూడిన మార్గం. వీటిని గుంపులుగా పంపడం ద్వారా, భారత్ యొక్క వాయు రక్షణ ఆయుధ నిల్వలను తగ్గించడానికి పాకిస్థాన్ ప్రయత్నిస్తోంది. అయితే, D4 వ్యవస్థలోని నిర్దేశిత శక్తి లేదా లేజర్ ఆయుధాలను నిల్వలు అయిపోతాయనే భయం లేకుండా అనేకసార్లు ఉపయోగించవచ్చు.D4 వ్యవస్థలో, డ్రోన్లను గుర్తించడం మరియు వర్గీకరించడం కోసం రాడార్, రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ (RF) డిటెక్షన్ వ్యవస్థలు మరియు ఎలక్ట్రో-ఆప్టిక్ (EO) ఐడెంటిఫికేషన్ వ్యవస్థల నుండి వచ్చే ఇన్‌పుట్‌ల కలయికను ఉపయోగిస్తారు. రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ జామింగ్, గ్లోబల్ నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టమ్ (GNSS) జామింగ్ మరియు గ్లోబల్ పొజిషనింగ్ సిస్టమ్ (GPS) స్పూఫింగ్ వంటి పద్ధతుల ద్వారా డ్రోన్లను 'సాఫ్ట్ కిల్' పద్ధతిలో నిర్వీర్యం చేస్తారు. డ్రోన్లు స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన మానవరహిత వైమానిక వాహనాలు కాబట్టి, వాటి స్థానాన్ని, లక్ష్యాన్ని తెలుసుకోవడానికి జీపీఎస్‌పై ఆధారపడతాయి. భారతీయ D4 వ్యవస్థ ఈ సిగ్నళ్లను నిరోధించడానికి లేదా డ్రోన్లను తికమకపెట్టి గాలిలోనే నాశనం చేయడానికి సరిపడా అత్యాధునికమైనది.ఒకవేళ 'సాఫ్ట్ కిల్' పద్ధతి విఫలమైతే, శక్తివంతమైన లేజర్లను ఉపయోగించి 'హార్డ్ కిల్' పద్ధతిలో అధిక శక్తి నిర్దేశిత ఆయుధంతో డ్రోన్‌ను కూల్చివేస్తారు. హైదరాబాద్‌లోని డీఆర్‌డీఓ యొక్క ప్రముఖ ప్రయోగశాల, సెంటర్ ఫర్ హై ఎనర్జీ సిస్టమ్ & సైన్సెస్ (CHESS) దీని అభివృద్ధిలో కీలక పాత్ర పోషించింది.భారతీయ D4 వ్యవస్థను వాహనాలపై లేదా స్థిరంగా అమర్చవచ్చు, దీనికి సమీకృత కమాండ్ అండ్ కంట్రోల్ సెంటర్ ఉంటుంది. వాహన ఆధారిత వెర్షన్లను యుద్ధ వాతావరణంలో చురుకుగా ఉపయోగిస్తుండగా, స్థిర యూనిట్లను కీలక సైనిక స్థావరాల వద్ద మోహరించారు. స్థిర D4 వ్యవస్థ 360-డిగ్రీల కవరేజీని అందిస్తుంది మరియు చిన్న డ్రోన్లను కూడా కూల్చివేయగలదు.'మేక్ ఇన్ ఇండియా' కార్యక్రమానికి అనుగుణంగా, D4 వ్యవస్థను దేశంలో భారత్ ఎలక్ట్రానిక్స్ లిమిటెడ్ (BEL) తో పాటు అనేక భారతీయ పరిశ్రమల సహకారంతో తయారు చేస్తున్నట్లు డీఆర్‌డీఓ తెలిపింది. వివిధ రకాల డ్రోన్లపై ఈ వ్యవస్థ సమర్థతను హోం మరియు రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖల క్రింద ఉన్న పలు భద్రతా సంస్థలు ఆమోదించాయి. కొన్ని ఇతర దేశాల రక్షణ దళాలకు కూడా దీనిని ప్రదర్శించారు.