నకిలీ బంగారంతో.. కోట్లకు పడగలెత్తుతున్న మోసగాళ్లు

బంగారం ధరలు రోజురోజుకూ ఆకాశాన్నంటుతున్నాయి. సామాన్యుడికి బంగారం కొనడం భారంగా మారుతుండటంతో, ఇదే అదనుగా కొందరు వ్యాపారులు మోసాలకు పాల్పడుతూ, ప్రజల అమాయకత్వాన్ని, అవసరాన్ని సొమ్ము చేసుకుంటున్నారు. స్వచ్ఛత ప్రమాణాలను (హాల్‌మార్క్‌) లెక్కచేయకుండా, నకిలీ బంగారం లేదా నాణ్యత లేని బంగారాన్ని అంటగడుతూ నిండా ముంచుతున్నారు. బంగారం ధరలు విపరీతంగా పెరగడంతో మార్కెట్లో మోసాలు విచ్చలవిడిగా జరుగుతున్నాయి. చాలా మంది దుకాణదారులు హాల్‌మార్క్‌ లేకుండానే ఆభరణాలను విక్రయిస్తున్నారు. భారతీయ ప్రమాణాల సంస్థ (బీఐఎస్‌) స్వచ్ఛత ప్రమాణాలు తప్పనిసరి చేసినా కొందరు వ్యాపారులు వాటిని పట్టించుకోవడం లేదు. గతంలో జరిపిన తనిఖీల్లోనూ, ప్రస్తుతం ఉన్న మొత్తం దుకాణాల్లో కేవలం పది శాతమే ఈ నిబంధనలను పాటిస్తున్నట్లు గుర్తించారు.

వందలు, వేలల్లో దుకాణాలుంటే, బీఐఎస్‌ హాల్‌మార్క్‌ చేయించుకున్నవి చాలా తక్కువ. ఒకే సంస్థకు వివిధ ప్రాంతాల్లో అనేక దుకాణాలు ఉన్నప్పటికీ, ప్రతి దుకాణానికి వేరువేరుగా లైసెన్స్ తీసుకోవాలన్న నిబంధనను కూడా చాలా మంది పాటించడం లేదు. గత ఆర్థిక సంవత్సరంలో తూనికల శాఖ నిబంధనలు మీరిన బంగారం దుకాణాలపై కేసులు కూడా నమోదు చేసింది.

వినియోగదారులు తెలుసుకోవాల్సిన ముఖ్య విషయాలు..

వినియోగదారుల్లో నమ్మకం కలిగించేందుకు, బీఐఎస్‌ గుర్తింపు పొందిన హాల్‌మార్క్ పరీక్ష కేంద్రాల్లో తనిఖీ చేయించుకొని, ముద్ర వేసిన బంగారాన్నే వ్యాపారులు విక్రయించాలి. కానీ, అటువంటి దుకాణాలు చాలా తక్కువ ఉన్నాయి. చిన్న, మధ్య స్థాయి దుకాణదారులు నుంచి కార్పొరేట్ వ్యాపారుల వరకు కొందరు దీనిపై ఆసక్తి చూపడం లేదు.

హాల్‌మార్క్ లైసెన్స్ లేకపోయినా, పరీక్ష చేయించుకోకపోయినా సంబంధిత యజమానులకు జైలు శిక్షతో పాటు, బీఐఎస్‌ అధికారులు అపరాధ రుసుం విధిస్తారు. అయితే, పూర్తిస్థాయిలో తనిఖీలు అక్కడక్కడ మాత్రమే జరుగుతున్నాయి.

హాల్‌మార్క్ ప్రక్రియ ఎలా జరుగుతుంది?

దుకాణదారులు హాల్‌మార్క్ కోసం ముందుగా బీఐఎస్‌ వద్ద ఆన్‌లైన్‌లో రిజిస్ట్రేషన్ చేసుకోవాలి. అనంతరం ఆ రిజిస్ట్రేషన్ నంబర్‌తో గుర్తింపు పొందిన హాల్‌మార్క్ కేంద్రాల వద్దకు తమ వద్ద ఉన్న నగలను తీసుకెళ్లాలి. వాటిపై బీఐఎస్‌ గుర్తు, క్యారెట్లు, హాల్‌మార్క్ కేంద్రం, వ్యాపార సంస్థ గుర్తులను సదరు నిర్వాహకులు లేజర్‌తో ముద్రిస్తారు. హాల్‌మార్క్ కేంద్రాల నిర్వహణకు కూడా బీఐఎస్‌ అనుమతిస్తుంది. బంగారం స్వచ్ఛతను గుర్తించేది హాల్‌మార్క్ ముద్రే. ఈ లైసెన్స్ కోసం బీఐఎస్‌ అనుమతిచ్చిన ప్రత్యేక లైసెన్స్ హాల్‌మార్క్ కేంద్రాలున్నాయి. వారితోనే వ్యాపారులు ముద్ర వేయించుకోవాలి.

మోసపోకుండా ఉండాలంటే మీరు చేయాల్సినవి ఇవే..

గుర్తింపు పొందిన దుకాణాల్లోనే కొనుగోలు చేయండి: బంగారం కొనుగోలు చేసేటప్పుడు ఎప్పుడూ నమ్మకమైన, పేరున్న, గుర్తింపు పొందిన ఆభరణాల దుకాణాల నుండే కొనండి.

హాల్‌మార్క్‌ తప్పనిసరిగా చూడండి: మీరు కొనే బంగారు ఆభరణాలకు హాల్‌మార్క్ ఉందో లేదో సరిచూసుకోండి. బ్యూరో ఆఫ్ ఇండియన్ స్టాండర్డ్స్ ద్వారా హాల్‌మార్క్ అయిన బంగారం మాత్రమే నాణ్యతకు గ్యారెంటీ.

నాణ్యతను తనిఖీ చేయించుకోండి: మీరు కొనే బంగారం స్వచ్ఛతను, క్యారెట్‌ను పరీక్షించుకోవడానికి దుకాణంలోనే తనిఖీ సౌకర్యం ఉందో లేదో అడగండి. వినియోగదారులు తమ నగల స్వచ్ఛతను సమీప హాల్‌మార్క్ కేంద్రాల్లో కనీస రుసుముతో కూడా పరీక్షించుకోవచ్చు.

పక్కా రసీదు తీసుకోండి: బంగారం కొనుగోలు చేసిన తర్వాత తప్పకుండా పక్కా రసీదు తీసుకోవడం మర్చిపోవద్దు. అందులో బంగారం స్వచ్ఛత, బరువు, ధర, తరుగు, మేకింగ్ ఛార్జీలు స్పష్టంగా ఉన్నాయో లేదో చూసుకోండి.

అతి తక్కువ ధరలకు ఆశపడకండి: మార్కెట్ ధర కంటే చాలా తక్కువ ధరకు బంగారం లభిస్తుందని ఎవరైనా చెబితే, అది మోసమని అనుమానించండి.

ఫిర్యాదు ఎలా చేయాలి? ఒకవేళ మీరు మోసపోయినట్లు భావిస్తే, బీఐఎస్‌ వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా నేరుగా ఫిర్యాదు చేయవచ్చు. జాతీయ వినియోగదారుల హెల్ప్‌లైన్ 1915కు కాల్ చేసి కూడా ఫిర్యాదు చేయవచ్చు. బంగారం అనేది ఒక విలువైన ఆస్తి. దానిని కొనుగోలు చేసేటప్పుడు తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం ద్వారా మోసగాళ్ల చేతుల్లో పడకుండా మీ కష్టార్జితాన్ని కాపాడుకోవచ్చు.