సీపీఆర్ అంటే ఏమిటీ..వాటిని ఎలా చేస్తారు

బాలీవుడ్‌ సింగర్ కృష్ణకుమార్‌ కున్నథ్‌ ఆకస్మిక మృతి నేపథ్యంలో సీపీఆర్ అంశంపై నేడు పెద్ద ఎత్తున్న చర్చ జరుగుతోంది. దీనికి కారణం లేకపోలేదు. బాలీవుడ్‌ సింగర్ కృష్ణకుమార్‌ కున్నథ్‌ ఆకస్మిక మృతి సినీ ప్రపంచాన్ని కుదిపేస్తోంది. కేకే పాటలు వింటూ ఆస్వాదించే అభిమానులను ఈ వార్త తీవ్ర దిగ్భ్రాంతికి గురి చేసింది. ఆయన మరణానికి గుండెపోటు కారణమై ఉంటుందని వైద్యులు తెలిపారు. కేకే  అస్వస్థతకు గురైన సమయంలో ఆయన గుండె రక్తనాళాల్లో పూడికలు ఏర్పడ్డాయని ఆయన భౌతికకాయానికి పోస్టుమార్టం నిర్వహించిన వైద్యుల్లో ఒకరు తెలిపారు. సమయానికి సీపీఆర్‌ సుంటే కేకే బతికేవారేమోనని కోల్‌కతాకు చెందిన ఆ డాక్టర్ పీటీఐ ప్రతినిధితో అన్నారు. సీపీఆర్ అంటే ఏమిటి గుండెపోటు వచ్చిన సందర్భాల్లో ఎలాంటి వారికి సీపీఆర్ చేస్తే బతికే అవకాశం ఉంటుంది. సీపీఆర్ ఎలా చేయాలి ఆ వివరాలు

కార్డియోపల్మనరీ రీససిటేషన్ ను షార్ట్‌గా ‘సీపీఆర్’ అంటారు. అంటే.. గుండె పనితీరు అకస్మాత్తుగా ఆగిపోయేటప్పుడు, ఆగిపోయిన వారికి వెంటనే పంప్ చేసేందుకు దోహదం చేయడం. గుండెకు పంపింగ్ చేస్తూ, అదే సమయంలో ఊపిరితిత్తులు (లంగ్స్‌) ఫ్రెష్ ఆక్సిజన్ తీసుకునేలా చేయాలి. ఇందుకోసం పేషంట్ నోట్లో నోరు పెట్టి ఊదుతూ గాలి అందించాల్సి ఉంటుంది. గతంలో నడిరోడ్డుపై గుండెపోటుతో అస్వస్థతకు గురై కుప్పకూలిన ఓ వ్యక్తిని బహదూర్‌పురా పోలీసులు సీపీఆర్ చేసి కాపాడిన దృశ్యాలను కింది ట్వీట్‌ ఉన్న వీడియోలో చూడవచ్చు. ఆ కానిస్టేబుళ్లను అభినందిస్తూ మంత్రి కేటీఆర్ ఈ ట్వీట్ చేశారు.

కార్డియాక్ అరెస్ట్ అయిన వారందరికీ సీపీఆర్ అవసరం ఉండదని వైద్య నిపుణులు చెబుతున్నారు. అందువల్ల ఎలాంటి వారికి సీపీఆర్ అవసరమో తెలుసుకొని ఉండాలి. సాధారణంగా రెండు సందర్భాల్లో గుండె కొట్టుకోవడం ఆగిపోతుంది. గుండె కొట్టుకోవడం చాలా తగ్గిపోతుంది. హార్ట్ బీట్ ఉండదు. రక్తం సరఫరా ఆగిపోతుంది. ఇలాంటి వారికి ఈసీజీ తీస్తే స్ట్రెయిన్ లైన్ వస్తుంది. ఇలాంటి వారికి సీపీఆర్ చేసి బతికించొచ్చు. గుండె వేగంగా కొట్టుకుంటుంది. సాధారణంగా గుండె నిమిషానికి 50 నుంచి 80 సార్లు కొట్టుకోవాల్సి ఉండగా.. ఈ సందర్భాల్లో గుండె పోటు 200 అంతకంటే ఎక్కువ ఉంటుంది. ఆ తర్వాత అలసిపోయి ఒక్కసారిగా ఆగిపోతుంది. ఇది కూడా ప్రమాదం. ఇలాంటి వారికి సీపీఆర్ చేస్తే సెట్టవుతుంది.

వైద్యుడు లేకపోతే వైద్య సంబంధిత వ్యక్తే (మెడికల్ పర్సన్) సీపీఆర్ చేయాలని లేదు. సీపీఆర్ గురించి తెలిసిన, శిక్షణ తీసుకున్న వారెవరైనా చేయొచ్చు. కాకపోతే.. దీన్ని ఒక ప్రత్యేక పద్ధతిలో చేయాలి. గుండె‌ పైభాగంలో ఉండే స్టెర్నమ్ అనే ఎముక వద్ద ప్రెజర్ ఇచ్చి, హార్ట్‌ను స్టిమ్యులేట్ చేయాలి. ఎంత ప్రెజర్ ఇవ్వాలో అంతే ఇవ్వాలి. ఎక్కువ ప్రెజర్ ఇస్తే రిబ్స్ ఫ్రాక్చర్ అయ్యే ప్రమాదం ఉంటుంది. అలాగని వీక్‌గా చేస్తే ప్రెజర్ సరిపోదు. అందువల్ల ఒక మోతాదులో చేయాల్సి ఉంటుంది. అందుకే సీపీఆర్ శిక్షణ ఇస్తారు. కొన్ని ఆస్పత్రులు తమ బాధ్యతగా దీనిపై వర్క్ షాప్ నిర్వహిస్తూ అవగాహన కల్పిస్తున్నాయి. ఎవరైనా నేర్చుకోవచ్చు.

పేషంట్ అస్వస్థతకు గురైన ప్రదేశంలో బెడ్ లాంటిది లేకపోతే.. నేల మీద పడుకోబెట్టి చేయొచ్చు. ఇద్దరు వ్యక్తులు కూడా సీపీఆర్ చేయొచ్చు. ఒక వ్యక్తి సీపీఆర్ చేస్తుంటే.. మరో వ్యక్తి నోటి ద్వారా శ్వాస అందించాలి. ఇలా చేస్తే ఫలితం ఇంకా మెరుగ్గా ఉంటుందని వైద్య నిపుణులు చెబుతున్నారు. సీపీఆర్ చేసే విషయంలో ప్రధానంగా 3 అంశాలను చూసుకోవాలి. శ్వాస ఆగిపోకుండా చూడాలి. హార్ట్ బీట్ రికవర్ అయ్యేలా చేయాలి. బ్లడ్ సర్కులేషన్ పునరుద్ధరించాలి. పేషంట్ స్పందన తీరును బట్టి ప్రతి 5 బీట్లకు ఒకసారి నోటి ద్వారా బ్రీతింగ్ అందించాలి. ఇవన్నీ సరిగ్గా చేయాలంటే శిక్షణ తీసుకోవాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.

సీపీఆర్ చేసిన తర్వాత కొంత మంది రెండు నిమిషాల్లోనే కోలుకుంటారు. మరి కొంత మందికి అదనంగా మెడికల్ సపోర్టు అవసరం అవుతుంది. ఎలక్ట్రికల్ షాక్ లాంటివి కూడా అవసరం పడొచ్చు. ఇలాంటి వారు కోలుకునేందుకు అర గంట అంతకంటే ఎక్కువ సమయం కూడా పడుతుంది.

పైన చెప్పుకున్నట్లు గుండె కొట్టుకోవడం పూర్తిగా తగ్గిపోయినా, లేదా నిమిషానికి 200లు అంతకంటే ఎక్కువ సార్లు కొట్టుకున్నా గుండె పనిచేయడం ఒక్కసారిగా ఆగిపోతుంది. దీన్ని వైద్య పరిభాషలో ‘కార్డియాక్ అరెస్ట్’ అంటారు. తీవ్రమైన భావోద్వేగాలకు గురైనప్పుడు (ఆనందం లేదా బాధ) ఇలా జరుగొచ్చు. ఒక్కోసారి ఉద్వేగ తీవ్రత చాలా ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు కొన్ని నిమిషాల పాటు మన గుండెకు రక్త ప్రసరణ ఆగిపోతుంది. ఈ కారణంగా గుండె చప్పుడు ఒక్కసారిగా పెరగడం లేదా తగ్గడం జరుగుతుంది. ఇక రక్త నాళాల్లో ఏదైనా పూడుకొని గుండెకు రక్త సరఫరా నిలిచిపోయినా గుండె పోటు వస్తుంది. దీన్ని ‘హార్ట్ ఎటాక్’ అంటారు. ఇలాంటి వారికి సీపీఆర్ అవసరం లేదు. యాంజియోగ్రామ్ లేదా బైపాస్ సర్జరీ చేసి రక్త నాళాలను పునరుద్ధరించాల్సి ఉంటుంది.

ఇదిలావుంటే  మంగళవారం (మే 31) రాత్రి కోల్‌కతాలో కేకే లైవ్‌ ప్రదర్శన చేశారు. ఆ తర్వాత కాసేపటికే అస్వస్థతకు గురై కన్నుమూశారు. ఆయన మృతదేహానికి బుధవారం పోస్టుమార్టం నిర్వహించారు. గుండె రక్తనాళాల్లో పలు చోట్ల పూడికలు ఏర్పడినట్లు, అవే ఆయన మరణానికి కారణమైనట్లు పోస్టుమార్టం రిపోర్టులో తేలింది. ‘కేకే గుండెలోని ఎడమ ధమనిలో పెద్ద బ్లాక్‌ ఏర్పడింది. ఈ రక్తనాళంలో దాదాపు 80 శాతం పూడిక ఉంది. ఇతర ధమనులు, రక్తనాళాల్లో చిన్న చిన్న పూడికలు ఏర్పడ్డాయి’ అని పోస్టుమార్టం నిర్వహించిన వైద్యుల్లో ఒకరు చెప్పారు.

లైవ్ షో చేస్తున్న సమయంలో కేకే స్టేజంతా కలియతిరుగుతూ.. అభిమానులతో కలిసి డాన్స్‌ చేస్తూ చాలా ఉత్సాహంగా కనిపించారు. ఈ క్రమంలో ఎక్కువ ఉద్వేగానికి గురై ఉంటారని అనుమానిస్తున్నారు. విపరీతమైన ఉద్వేగం కారణంగా అతడి గుండెకు రక్త ప్రసరణ ఆగిపోయి కార్డియాక్‌ అరెస్ట్‌కు దారితీసి ఉండొచ్చని ఆ వైద్యుడు చెప్పుకొచ్చారు. వెంటనే ఆయనకు సీపీఆర్‌ చేసుంటే ఆయన బతికేవారేమో అని అభిప్రాయపడ్డారు.  ఆ రోజు రాత్రి కేకే యాంటాసిడ్స్‌ తీసుకున్నట్లు పోస్టుమార్టం రిపోర్టులో తేలింది. బహుశా కేకే తనకు వచ్చిన నొప్పిని గ్యాస్ ప్రాబ్లం అనుకొని యాంటీ యాసిడ్స్‌ తీసుకొని ఉండొచ్చని వైద్యులు భావిస్తున్నారు. కేకే బస చేసిన హోటల్ గదిలోనూ యాంటాసిడ్స్‌ టాబ్లెట్స్ గుర్తించినట్లు కోల్‌కతా పోలీసులు వెల్లడించారు.