ప్రహ్ విహార్ ఆలయం & ఎమరాల్డ్ ట్రయాంగిల్.. థాయిలాండ్-కంబోడియా సరిహద్దు వివాదం

థాయిలాండ్ మరియు కంబోడియా మధ్య సరిహద్దు వివాదం శతాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న సమస్య, ఇది ప్రధానంగా 11వ శతాబ్దంలో నిర్మితమైన ప్రహ్ విహార్ ఆలయం చుట్టూ కేంద్రీకృతమై ఉంది. ఈ ఆలయం డాంగ్రెక్ పర్వతాలలో ఉంది, ఇది రెండు దేశాల సరిహద్దుగా విభజిస్తుంది. 1907లో ఫ్రెంచ్ వలసవాదులు రూపొందించిన మ్యాప్ ఆలయాన్ని కంబోడియా భూభాగంలో చూపించింది, కానీ థాయిలాండ్ ఈ మ్యాప్‌ను వివాదాస్పదంగా భావించింది. 1962లో అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానం (ICJ) ఆలయం కంబోడియాదేనని తీర్పు ఇచ్చింది, అయితే చుట్టుపక్కల భూభాగం గురించి వివాదం కొనసాగుతోంది. 2008లో ఆలయం UNESCO విశ్వ వారసత్వ స్థలంగా గుర్తింపు పొందడంతో ఉద్రిక్తతలు మరింత పెరిగాయి, ఫలితంగా 2008-2011 మధ్య సైనిక ఘర్షణలు జరిగాయి, 36,000 మంది స్థానికులు స్థానభ్రంశం చెందారు.
ఇటీవల, 2025 మే 28న, ఎమరాల్డ్ ట్రయాంగిల్ (చోంగ్ బోక్) ప్రాంతంలో రెండు దేశాల సైనికుల మధ్య జరిగిన ఘర్షణలో ఒక కంబోడియా సైనికుడు మరణించాడు. ఈ ప్రాంతం థాయిలాండ్, కంబోడియా, లావోస్ సరిహద్దులు కలిసే త్రిమార్గం వద్ద ఉంది, ఇక్కడ రెండు దేశాలు భూభాగ హక్కులను క్లెయిమ్ చేస్తున్నాయి. కంబోడియా ఈ ఘర్షణను థాయ్ సైనికులు తమ సైనిక స్థావరంపై కాల్పులు జరిపారని ఆరోపిస్తే, థాయిలాండ్ మాత్రం కంబోడియా సైనికులు మొదట కాల్పులు జరిపారని, తాము స్వీయ రక్షణ కోసం స్పందించామని పేర్కొంది. ఈ సంఘటన తర్వాత కంబోడియా మాజీ ప్రధాని హన్ సేన్ భారీ ఆయుధాలతో సరిహద్దుకు సైనికులను పంపాలని ఆదేశించారు, ఇది ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచింది.
ఈ వివాదంలో తాజా పరిణామంగా, జులై 24, 2025న, థాయ్ యుద్ధ విమానం కంబోడియా సైనిక లక్ష్యాలపై బాంబులు వేసిందని, ఈ దాడిలో 11 మంది పౌరులు మరణించారని CNN నివేదించింది. ఈ ఘటన రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలను దశాబ్దాలలో అత్యంత కనిష్ట స్థాయికి దిగజార్చింది. కంబోడియా రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ ఈ దాడిని "బర్బరిక్" అని ఖండించి, అంతర్జాతీయ చట్టాన్ని ఉల్లంఘించినట్లు ఆరోపించింది. థాయిలాండ్ మాత్రం కంబోడియా తమ భూభాగంలో ల్యాండ్‌మైన్‌లు అమర్చిందని, అవి తమ సైనికులకు గాయాలు కలిగించాయని ఆరోపించింది. ఈ ఘర్షణలు రెండు దేశాలలోనూ జాతీయవాద భావనలను రెచ్చగొట్టాయి, ఇది రాజకీయంగా సున్నితమైన సమస్యగా మారింది.
రెండు దేశాలు శాంతియుత పరిష్కారానికి కట్టుబడి ఉన్నామని పేర్కొన్నప్పటికీ, ద్వైపాక్షిక చర్చలు ఫలప్రదం కావడం లేదు. 2000లో స్థాపించిన జాయింట్ బౌండరీ కమిషన్ (JBC) ద్వారా సరిహద్దు సమస్యలను పరిష్కరించేందుకు థాయిలాండ్ ప్రయత్నిస్తుండగా, కంబోడియా ICJకి విజ్ఞప్తి చేసేందుకు సన్నాహాలు చేస్తోంది. జూన్ 14, 2025న జరిగిన JBC సమావేశం కొంత పురోగతిని సాధించినప్పటికీ, తుది పరిష్కారం దూరంగా ఉంది. ఈ వివాదం చరిత్ర, జాతీయవాదం, మరియు స్పష్టం కాని వలస-యుగ ఒప్పందాల కలయికతో సంక్లిష్టంగా ఉంది, దీని వల్ల శాంతియుత పరిష్కారం సవాలుగా మారింది.