37 ఏళ్ల క్రితం అయోధ్య.. ఇప్పుడు జ్ఞానవాపి మసీదు

ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌లోని వారణాసిలో ఉన్న జ్ఞానవాపి మసీదు ఉన్న ప్రాంగణంలో గతంలో ఓ భారీ హిందూ ఆలయం ఉండేదని ఇటీవల కోర్టుకు ఆర్కియాలజీ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా వారణాసి కోర్టుకు నివేదిక సమర్పించింది. ఆ నివేదికను పరిగణలోకి తీసుకున్న వారణాసి జిల్లా కోర్టు.. వివాదాస్పదంగా ఉన్న నేలమాళిగ వ్యాస్ కా తెహ్కానా‌ ప్రాంతంలో పూజలు చేసుకునేందుకు హిందువులకు అనుమతులు ఇచ్చింది. దీంతో ఈ కేసులో హిందూ పక్షాలకు పెద్ద విజయం లభించినట్లయింది. ఈ క్రమంలోనే వారణాసి జిల్లా కోర్టు ఇచ్చినట్లే.. గతంలో అయోధ్య జిల్లా కోర్టు కూడా రామ జన్మభూమి కాంప్లెక్స్ విషయంలో కూడా ఇలాంటి ఆదేశాలే జారీ చేసింది. అయితే 37 ఏళ్ల క్రితం అయోధ్యలో ఏం జరిగిందో ప్రస్తుతం వారణాసిలో కూడా అదే జరగడం విశేషం.

రాముడి జన్మస్థలం అయిన అయోధ్య రామ జన్మభూమిలో ఆలయాన్ని కూల్చి.. బాబ్రీ మసీదును నిర్మించారని.. హిందూ పక్షాలు వందల ఏళ్లుగా పోరాటం చేశాయి. అయితే అది మసీదు నిర్మాణమే అని ముస్లిం పక్షాలు వాదించాయి. ఈ క్రమంలోనే ఎన్నో ఆటంకాలు, ఎదురుదెబ్బలు తగిలాయి. ఆ తర్వాత 1992 డిసెంబర్ 6 వ తేదీన బాబ్రీ మసీదును కరసేవకులు కూల్చివేయడంతో.. దేశంలో మతపరమైన అల్లర్లు చోటు చేసుకోవడంతోపాటు అయోధ్య వివాదం మరిన్ని మలుపులకు కారణం అయింది. అప్పటి నుంచి కోర్టుల్లో న్యాయపోరాటం జరగ్గా.. చివరికి 2019 లో అయోధ్యలో వివాదంలో ఉన్న భూమి హిందువులకు అప్పగిస్తూ సుప్రీంకోర్టు చారిత్రత్మక తీర్పును వెలువరించింది. దీంతో అయోధ్యలో రామ మందిర నిర్మాణానికి లైన్ క్లియర్ అయింది.

రాముడి జన్మస్థలంలో బాబ్రీ మసీదు నిర్మాణం

అయితే 1992 డిసెంబర్ 6 వ తేదీకి ముందు రామజన్మభూమి ప్రాంతంలో బాబ్రీ మసీదు ఉండేది. దాన్ని 1528 సంవత్సరంలో మొఘల్ చక్రవర్తి బాబర్ కాలంలో మిర్ బాఖీ కట్టించారు. అయితే అది రాముడు పుట్టిన ప్రదేశమని హిందువులు పోరాటం చేస్తూ ఉండేవారు. ఈ క్రమంలోనే తొలిసారిగా 1858 లో కొందరు బాబ్రీ మసీదులోపల పూజలు, హారతులు నిర్వహించారు. దీంతో తొలిసారి కేసు నమోదు కావడంతో ఆ వివాదం కోర్టుకెక్కింది. 1885 లో రామ్ ఛబుత్రా ప్రధాన పూజారి అయిన మహంత్ రఘుబీర్ దాస్.. బాబ్రీ మసీదు పక్కనే హిందూ ఆలయం నిర్మించుకునేందుకు అవకాశం కల్పించాలని కోర్టులో పిటిషన్ దాఖలు చేశారు.

బాబ్రీ మసీదు ప్రాంగణంలో రాముడి విగ్రహాలు

అయితే ఆ పిటిషన్‌ను కోర్టు కొట్టివేసినా.. హిందువులు మాత్రం రామ్ ఛబుత్రా వద్ద పూజలు చేస్తూనే ఉండేవారు. ఇక స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత 1949 లో బాబ్రీ మసీదు ప్రాంగణంలో అటు హిందువులు, ఇటు ముస్లింలు.. పూజలు, ప్రార్థనలు చేసుకోకుండా అలహాబాద్ హైకోర్టు సంచలన తీర్పు ఇచ్చింది. అయితే ఒకరోజు మసీదు ప్రాంగణంలో అకస్మాత్తుగా రాముడి విగ్రహాలు ప్రత్యక్షం కావడంతో కోర్టు ఈ నిర్ణయం తీసుకుంది. ఈ క్రమంలోనే రామ జన్మభూమి హక్కుల కోసం హిందూ, ముస్లిం సంఘాలు కోర్టుల చుట్టూ తిరగ్గా.. దశాబ్దాల పాటు బాబ్రీ మసీదును మూసివేసి ఉంచారు.

రాజీవ్ గాంధీ ప్రధానిగా ఉన్న సమయంలో కీలక మలుపు

ఈ క్రమంలోనే ప్రధానమంత్రిగా రాజీవ్ గాంధీ ఉన్న సమయంలో 1986 ఫిబ్రవరి 1 వ తేదీన ఈ కేసులో కీలక మలుపు చోటు చేసుకుంది. అయోధ్యలోని వివాదాస్పద ప్రాంతానికి సంబంధించి గేట్లు తెరిచి.. హిందువులు పూజలు చేసుకునేందుకు అనుమతి ఇస్తూ అయోధ్య జిల్లా కోర్టు సంచలన ఆదేశాలు వెలువరించింది. షాబానో కేసులో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పును కాదని.. రాజీవ్‌గాంధీ ప్రభుత్వం ఆర్డినెన్స్ తీసుకురావడంతో హిందువుల నుంచి తీవ్ర విమర్శలు, నిరసనలు వెల్లువెత్తాయి.

హిందూ ముస్లింలను సంతృప్తి పరిచేందుకు చర్యలు

దీంతో ఆ తర్వాత కొన్ని రోజులకు సార్వత్రిక ఎన్నికలు ఉన్న నేపథ్యంలో బాబ్రీ మసీదు ప్రాంగణంలో హిందువులు పూజలు చేసుకునేందుకు అనుమతులు ఇస్తూ కోర్టు ఆదేశాలు ఇచ్చింది. దీంతో హిందూ, ముస్లింలను సంతృప్తి పరిచేందుకు రాజీవ్ గాంధీ ప్రభుత్వం చర్యలు తీసుకుందని విశ్లేషకులు తెలిపారు. అయితే అప్పటి ప్రధాని రాజీవ్ గాంధీయే బాబ్రీ మసీదు గేట్లు తెరవాలని స్వయంగా ఉత్తర్‌ప్రదేశ్ ప్రభుత్వాన్ని కోరినట్లు కొన్ని వార్తలు వచ్చాయి.

జ్ఞానవాపి ప్రాంగణంలో ఏఎస్ఐ సర్వేలో సంచలన విషయాలు

ఇక వందల ఏళ్ల అయోధ్య వివాదానికి తెరదించుతూ 2019 లో సుప్రీం కోర్టు ఇచ్చిన తీర్పుతో దేశంలోని ఇతర ప్రాంతాల్లో కూడా ఉన్న మందిరం, మసీదు వివాదాలను తెరపైకి తీసుకువచ్చాయి. ఇందులో భాగంగానే ఉత్తర్‌ప్రదేశ్ వారణాసిలో ఉన్న జ్ఞానవాపి మసీదు- కాశీ విశ్వనాథ ఆలయం.. గుజరాత్‌లోని మథురాలో ఉన్న శ్రీ కృష్ణ జన్మభూమిగా భావించే షాహీ ఈద్గా మసీదు వివాదం మరింత రాజుకుంది. దీనిపై కోర్టుల్లో న్యాయ పోరాటం జరుగుతూనే ఉంది. ఈ నేపథ్యంలోనే ఇటీవల వారణాసిలోని జ్ఞానవాపి మసీదు ప్రాంగణంలో ఆర్కియాలజీ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా సర్వేకు అనుమతి లభించగా.. ఆ సంస్థ సర్వే నిర్వహించి నివేదికను వారణాసి జిల్లా కోర్టుకు అందించింది. మసీదు ప్రాంగణంలో ఒకప్పుడు భారీ హిందూ ఆలయం ఉండేదని తేల్చింది.

37 ఏళ్ల క్రితం అయోధ్యలో ఇప్పుడు వారణాసిలో

ఈ క్రమంలోనే ఏఎస్ఐ నివేదికను పరిగణలోకి తీసుకున్న వారణాసి జిల్లా కోర్టు జ్ఞానవాపి మసీదులోని వ్యాస్ కా తెహ్కానా ప్రాంతంలో హిందూ విగ్రహాలకు పూజలు చేసుకోవచ్చని హిందువులకు అనుమతులు ఇస్తూ కీలక ఉత్తర్వులు వెలువరించింది. దీంతో 1986 లో అయోధ్య జిల్లా కోర్టు.. రామ జన్మభూమిగా భావించే వివాదాస్పద ప్రాంతంలో గేట్లు తెరిచి పూజలు చేసుకునేందుకు అనుమతి ఇచ్చింది. ఇప్పుడు వారణాసిలో కూడా జ్ఞానవాపి మసీదు ప్రాంగణంలో పూజలు చేసుకునేందుకు హిందువులకు అనుమతులు ఇచ్చింది. దీంతో 37 ఏళ్ల క్రితం అయోధ్యలో ఏం జరిగిందో ప్రస్తుతం వారణాసిలో కూడా అదే జరగడం ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంది.